CGTN Muhabiri Tan Tian, ABD Başkanı Donald Trump'ın geniş kapsamlı gümrük vergisi politikasının, ülke ekonomisinde derin izler bırakmaya başladığını belirtti. Tian, Amerikalıların sokaklara dökülerek protesto gösterileri düzenlerken, teknoloji ve finans sektörlerinden önde gelen isimler de Mar-a-Lago'ya giderek Trump ile "mantık çerçevesinde" görüşmeler yapmaya çalıştığını aktardı.

Borsada tarihi düşüş

Tan Tian, son günlerde ABD borsasında sert düşüşler yaşandığını anımsatarak "3-4 Nisan tarihlerinde sadece iki gün içinde ABD borsası 6 trilyon dolardan fazla değer kaybetti. Geçen hafta Dow Jones Endeksi yüzde 7,82, S&P 500 Endeksi yüzde 9,08 ve Nasdaq yüzde 10,02 oranında düştü. Apple, Microsoft, Amazon, Tesla, Meta, Nvidia ve Google gibi "yedi dev" olarak bilinen şirketlerin toplam piyasa değeri 1,8 trilyon dolar azaldı." dedi.

Trump'ın geçmiş deneyimi

Bu tür ekonomik dalgalanmaların Trump için yeni olmadığına değinen Tan Tian, "2018 yılında benzer politikalar nedeniyle ABD borsası en az üç büyük dalgalanma yaşamıştı; Şubat 2018'de Dow Jones Endeksi tek günde 1175 puan düşerek o zamanki en büyük günlük düşüşü kaydetmişti, Eylül-Ekim 2018'de Apple ve Amazon gibi teknoloji şirketlerinin hisseleri önemli ölçüde değer kaybetmişti, Aralık 2018'de Dow Jones Endeksi bir günde 653 puan düşmüş, S&P 500 Endeksi felaket düzeye inmişti. Trump yönetimi o dönemde olduğu gibi şimdi de 'ABD ekonomisinin temelleri sağlam' söylemini sürdürüyor, ancak rakamlar farklı bir tablo çiziyor." açıklamasını yaptı.

Teknoloji sektörüne darbeler

2018'deki borsa çöküşünün, özellikle Kaliforniya'daki teknoloji şirketleri için yıkıcı etkilere neden olduğunu hatırlatan Tan Tian, şunları kaydetti:

"2018 sonu veya 2019 başında halka açılmayı planlayan birçok teknoloji şirketi bu planlarını ertelemek zorunda kaldı. Uber, bu duruma verilebilecek en çarpıcı örneklerden biridir. 2018 yılında, ABD sermaye piyasası, Uber'in halka arzının, 2014'ten bu yana gerçekleştirilecek en büyük halka arz olacağını öngörmüştü. Ancak 2019 ortasında gerçekleşen halka arz sonrası şirket beklentilerin altında performans gösterdi ve bazı analistler 'Uber'in neredeyse hiçbir değeri olmadığını' savunmaya başladı. Uber örneği, bu çöküşün ABD teknoloji sektöründe ne denli derin yaralar açtığını gözler önüne seriyor. Üstelik bu yara, uzun vadeli ve belki de geri döndürülemez nitelikte."

Tarım sektörü ve çiftçiler üzerindeki etki

Tan Tian, benzer bir durumun, aslında doğrudan gümrük tarifesi savaşlarıyla bağlantılı sektörlerde de yaşandığını vurgulayarak "Trump'ın ilk başkanlık döneminde Çin ile başlattığı ticaret geriliminde Çin'in Amerikan soya fasulyesine yüzde 25 ek vergi uygulaması, ABD tarım sektöründe büyük hasara yol açtı. 2018'de ABD'nin Çin'e soya fasulyesi ihracatı yaklaşık yüzde 70 oranında azaldı ve toplam soya fasulyesi ihracatı 4 milyar dolar düşüş gösterdi. Soya fasulyesi vadeli işlem fiyatları 9 yılın en düşük seviyesine geriledi. Her ne kadar 2020'de soya fasulyesi ihracatı ticaret savaşı öncesi seviyelerin üzerine çıksa da, bu süreçte birçok çiftçi ciddi zararlar gördü. 2018'de ABD'nin orta batısındaki altı eyalette çiftlik iflasları yüzde 30 arttı ve 2019'da bu oran yüzde 20 daha yükseldi. Düşüşten toparlanmaya kadar bazı veriler geri geldi, ancak pek çok Amerikalının hayatı geri gelmedi." dedi.

Bunun da sektörün toplam büyüklüğü değişmemiş olsa da birçok insan iş gücüne katılma şansını kalıcı olarak yitirdiği anlamınageldiğini belirten Tan Tian, "Bu süreçte büyük şirket sahipleri risklere karşı daha dirençli oldukları için, küçük aktörleri bünyelerine katarak piyasada yer edinmeye devam etti. Bu durum da dolaylı olarak sektördeki adil rekabet ortamını zedeledi." ifadelerini kullandı.

Çelik endüstrisi örneği

Bu tür örneklerin, özellikle imalat sektöründe çok daha belirgin şekilde kendini gösterdiğine dikkat çeken Tan Tian, şöyle devam etti:

"Nitekim Trump yönetiminin, gümrük tarifeleriyle imalat sanayisindeki sorunları çözme konusunda oldukça bütünlüklü bir anlatısı vardı: Ek gümrük vergileri, yabancı ürünlerin ABD pazarına giriş maliyetini artıracak, böylece hem Amerikalı hem de yabancı şirketler üretim ve yatırım için ABD'ye yönelecekti. Bu da istihdamı artıracak, daha fazla sanayi işçisinin yetişmesini sağlayacak, zamanla ABD'nin imalat sektörü yeniden inşa edilecek ve ülkenin 'ekonomik boşalma' sorunu kademeli olarak çözüme kavuşacaktı. Böylece 'Pas Kuşağı' da artık 'pas tutmayacaktı'. Trump, bu yaklaşımın işe yaradığını her fırsatta vurgulamak istiyordu."

Tan Tian, Trump yönetiminin, 2018 Mart ayında ithal çeliğe yüzde 25 gümrük vergisi getirdiğini anımsatarak "Bu karar sonrasında ithalatın azalması ABD içindeki çelik fiyatlarının yükselmesine neden oldu ve ABD çelik şirketlerinin satış gelirleri önemli ölçüde arttı. Ancak çelik fiyatlarındaki artış, otomotiv, makine ve inşaat gibi sektörlerde maliyetlerin yükselmesine yol açtı. İstatistiklere göre, 2018'deki çelik ve alüminyum gümrük vergileri, ABD'nin alt sektörlerinde 75 bin iş kaybına neden oldu. Amerikan medyası, 'American Keg' adlı şirketin hikayesini örnek göstermişti. ABD'de tek paslanmaz çelik bira fıçısı üreticisi olan bu şirket, yıllardır yerli çelik kullanıyordu. Ancak gümrük vergisi politikası nedeniyle artan fiyatlar, şirketin Amerikan çeliğini karşılayamaz hale gelmesine ve işçilerinin üçte birini işten çıkarmasına neden oldu. ABD medyası durumu şöyle özetlemişti; 'Trump'ın çelik gümrük vergileri, çelik üreticilerinde çalışan 140 bin işçiyi korurken, çeliği hammadde olarak kullanan sektörlerde çalışan 6,5 milyon işçiyi cezalandırdı'." açıklamasını yaptı.

Trump'ın inadının bedeli

Aslında, gümrük tarifelerinin Amerikan çelik sektörünü de 'koruyamadı'nın altını çizen Tan Tian, şunlar aktardı:

"2023 yılına gelindiğinde, Amerikan Çelik Şirketi, Illinois eyaletindeki fabrikasını süresiz olarak kapatacağını duyurdu. 2024 yılında ise, son yıllarda yaşanan sürekli zararlar nedeniyle şirketin çelik üretimi ve borsa değeri, ABD'deki diğer benzer firmaların çok gerisinde kaldı. Hatta U.S. Steel, Japon Nippon Steel’e satılmanın eşiğine geldi. Trump, tüm bu olumsuz etkilere rağmen 'gümrük vergisi politikalarının başarılı olacağında' ısrar ediyor ve Amerikalıların 'biraz dayanması' gerektiğini söylüyor."

Tan Tian, Michigan Üniversitesi'nden ekonomi profesörü Justin Wolfers'in konuyla ilgili "2018'de Trump'ın gümrük vergisi politikası çamaşır makinesi fiyatlarının yaklaşık 100 dolar artmasına neden oldu. Bu yüzden birçok aile eski makinelerini kullanmaya devam etti, ancak bu da gürültü, kötü kurutma performansı ve daha yüksek su ve elektrik faturaları gibi yeni maliyetlere yol açtı. Gümrük vergilerinin toplam maliyeti sadece hesabınızdan çıkan para değil, aynı zamanda sizi yeni maliyetlere yol açan kararlar almaya zorlamasıdır. Gümrük vergileri temelde Amerikalıların yaşam tarzını yeniden biçimlendirecek" şeklinde görüşünü aktardı.

Yeniden biçimlenmenin nasıl gerçekleşeceği konusunda ise bu ekonomistin ayrıntılı bir analiz sunmadığını belirten Tan Tian, "Eğer mesele sadece bir miktar gürültüye katlanmak ya da çamaşırı bir kez daha sıkmaksa, Amerikalıların bunu tolere edebileceği düşünülebilir. Ancak değişim, bunun ötesine geçiyorsa… Amerikan halkı bu tür dönüşümlere ne ölçüde hazır? Amerikalıların protestolarından, ekonomik göstergelerin dalgalanmasına ve sektörel etkilere kadar, gümrük vergilerinin yol açtığı bu fırtına ABD ekonomisinin her alanına sirayet ediyor. Uzmanlar, bu fırtınanın henüz başlangıç aşamasında olduğu konusunda hemfikir." dedi.